گریۂ کُن بُلبلا از رنج و غم
چاک کن اے گُل گریباں از اَلَم
سُنبُلا از سینہ بَرکَش آہِ سرد
اے قَمر از فَرطِ غم شَو رُوی زَرد
ہاں صَنوبَر خیز و فریادی بِکُن
طوطیا جُز نالہ تَرکِ ہر سُخن
چہرہ سرخ از اشکِ خونی ہر گُلیْسْتْ
خوں شَو اے غُنچہ زمانِ خَنْدَہ نیْسْت
پارہ شو اے سینۂ مَہ ہَمچو مَن
داغ شو اے لالۂ خونِیں کَفن
خِرمَنِ عَیشَتْ بِسُوز اے بَرقِ تیز
اے زمیں بر فَرقِ خود خاکے بِریْز
آفتابا آتشِ غم برفِروز
شَب رَسِید اے شمعِ روشن خوش بِسوز
ہمچو اَبر اے بحر در گِریَہ بجوش
آسمانا جامۂ ماتَم بپوش
خشک شو اے قُلزُم اَز فَرطِ بُکا
جوش زَن اے چشمۂ چشمِ ذُکا
کُن ظُہور اے مَہدیؔ عالی جناب
بر زمین آ عیسیِ گَردوں قِباب
آہ آہ از ضُعفِ اسلام آہ آہ
آہ آہ از نفسِ خود کام آہ آہ
مَردُماں شہوات را دیں ساختند
صد ہزاراں رَخنَہا اَنداختند
ہر کہ نَفسَش رَفت راہے اَز ہَوا
ترکِ دیں گُفت و نَمودَش اِقتِدا
بہرِ کارے ہر کِرا گُفتہ تَعال
سر قدم کَردَہ نَمودَش اِمتِثال
ہر کِر اگُفت ایں چُنیں کُن اے فلان
گفت لَبَّیْکْ و پَذِیرفْتش بَجاں
آں یکے گُویاں محمد آدمی سْتْ
چوں من و در وَحی اُو را بَرتَریْسْتْ
جُز رِسالت نیْسْت فَرقے درمیاں
من برادرِ خُورْد باشَم اُو کَلاں
ایں نَدانَد اَز عَمیٰ آں ناسَزا
یا خود سْتْ اِیں ثَمرئہ ختمِ خدا
گر بود مَر لعل را فضل و شرف
کے بَوَد ہم سنگِ اُو سنگ و خَزف
آں خَزَف اُفتادَہ باشَد بر زمیں
بس ذلیل و خوار و ناکارہ مُہِیں
لعل باشد زیبِ تاجِ سَروَراں
زینت و خوبی گُوشِ دِلْبَراں
واں دَمی کَز خَلَقِ مَذبُوحی جَہَد
کَے بَفَضْلِ مشکِ اَذفر می رَسَد
بوئے او کَردَہ پریشاں صَد مَشام
جامَہا ناپاک اَز مَسَش تمام
او دمِ مسفوح ذمش در نبی(1)
مِدحَتِ مشک اَطْیَبُ الطِّیْبْ اَز نبی
مشکِ اَذفَر رُوح را بَخْشَد سُرور
ہَمچو بوئے سُنبُل گیسوئے حور
شامّہ اَز بوئے اُو رشکِ جِناں
ہم مُعَطَّر زُو قُبائے مَہوَشاں
مَولویِّ مَعدنِ(2)رازِ نِہُفْت
رَحْمَۃُ اللّٰہِ عَلَیْہِ خُوش بِگُفت
’’کارِ پاکاں را قِیاس از خود مَگِیر
گرچہ مانَد در نَوِشْتَن شیر و شِیر‘‘
ہے چہ گُفتَم ایں چُنیں شِبہِ شنِیع
کے بود شایانِ آں قدرِ رَفیع
لعل چہ بود جَوہری یا سرخیئے
مشک چہ بود خونِ نافِ وَحْشِیئے
مُصطَفیٰ نورِ جنابِ اَمرِ کُن
آفتابِ بُرجِ عِلْمِ مِنْ لَّدُنْ
مَعدنِ اَسرارِ عَلّام الْغُیُوب
بَرزَخِ بحرینِ اِمکان و وُجوب
بادشاہِ عَرشِیان و فرشیاں
جلوہ گاہِ آفتابِ کُن فَکاں
راحتِ دل قامتِ زیبائے اُو
ہر دوعالم والِہ و شیدائے اُو
جانِ اِسماعیل بر رُویَش فدا
از دُعا گُویاں خلیلِ مجتبے
گَشْت موسیٰ دَر طُویٰ جُویانِ اُو
ہَسْتْ عیسیٰ اَز ہَوا خواہانِ اُو
بَندگانَش حور و غِلمان و مَلک
چاکرانَش سبز پوشانِ فلک
مِہر تابانِ عُلومِ لَم یَزَل
بَحرِ مَکْنوناتِ اَسرارِ اَزَل
ذرّۂ زاں مِہر بر موسیٰ دَمِید
گُفت مَن باشَم بَعِلم اَندر فَرید
رَشْحۂ زاں بَحر بر خِضر اُوفْتاد
تا کَلِیْمُ اللّٰہ را شُد اُوستاد
پس وَرا زِیں قدر شاہِ اَنبِیا
لیک مَجبورَم زِ فَہمِ اَغْبِیا
وصفِ اُو از قُدرتِ انساں وَ راسْتْ
حَاشَ لِلّٰہ اِیں ہَمہ تفہیم راسْتْ
لذّتِ دیدار شوخے سیم تن
ماہ رُوئے دلبرِ غُنچہ دَہن
فتنہ آئینے خَراماں گُلشَنے
رشک گل شیریں ادا نازک تَنے
گَر بِخواہی فَہمِ اُو مَردی کُنَد
گُو زِ عشق و حسن تا آگَہ بُوَد
ناکَشیدَہ مِنّتِ تیٖرِ جَفا
لَب بفریاد و فغاں ناآشنا
دل نہ شُد خوں نابہ در یاد لَبے
بر لَبَش نامَد زِ ہِجراں یاریے
مُرغِ عَقلَش بے پر و بالے شَود
جز کہ گوئی چوں شکر شیریں بَوَد
گرچہ خود دانَد اَسیرِ دِل رُبا
اَز کُجا اِیں لَذّت و شَکر کُجا
زِیں مثل تو می شُدی اَز نَیش نُوش
لَیک من بارِ دِگر رَفتَمْ زِ ہوش
تا مَن از تَمْثِیل می کَردَم طَلب
باز رَفتم سوئے تَمثِیل اے عَجب
زِیں کَرّ و فَرّ در عجب وامانْدَہ اَم
حَیرت اندر حیرت اندر حیرتَم
ایں سخن آخِر نہ گَردَد از بیاں
صَد اَبد پایاں رَوَد اُو ہمچنان
نیست پایا نَش اِلٰی یَومِ التَّنَادْ
ختم کُن وَ اللّٰہُ اَعْلَمُ بِالرَّشَادْ
خامُشی شُد مُہرِ لَبہائے بیاں
باز گَرداں سوئے آغازَش عِناں
اِیں چُنیں صَد با فِتَن اَنْگِیخْتَنْدْ
بر سرِ خود خاکِ ذِلّت رِیْخْتَنْدْ
فرقۂ دیگر زِ اِسماعِیلِیاں
بَستہ در تَوہِینِ آں سلطاں میاں
در دلِ شاں قصد تا زِہ فِتنہا
بر لبِ شاں ایں کلامِ ناسَزا
کہ بَہ شَش طبقاتِ زیرِینِ زمیں
حق فِرِسْتاد اَنبِیا و مُرسَلِیں
شَش چُو آدم شش چُو موسیٰ شش مَسِیح
شش خلیلُاللّٰہ شش نوح و نَجِیح
ہَمْدَرانْہا شش چو ختم الانبیا
مثلِ احمد در صفاتِ اِعتِلا
با محمد ہر یکے دارَد سرے
در کمالِ ظاہری و باطِنے
پارہ شُد قلب و جگر زِیں گفتگو
اِحْذَرُوْا یَآ اَ یُّـہَا النَّاسُ احْذَرُوْا
اَلْحَذَر اے دل زِ شعلہ زادگاں
پائے اَز زنجیرِ شَرع آزادگاں
مُصطَفیٰ مِہْرِیْسْتْ تاباں بِالْیَقیں
مُنْتَشِر نُورَش بہ طبقاتِ زمیں
مُسْتَنیر اَز تابشِ یک آفتاب
عالَمے وَ اللّٰہُ اَعْلَمُ بِالصَّوَاب
گرچہ یک باشَد خود آں مِہرے سَنِی
اَحْوَلانَشْ ہَفت بِینَنْدْ اَز کَجی
دو ہَمی بِینَنْدْ یک را اَحْوَلاں
اَلاماں زِیں ہفت بِیناں اَلاماں
چَشم کَج کَردَہ چُو بِینی ماہ را
زِ اَحْوَلی بینی دو آں یکتاہ را
گوئی اَزْ حیرت عَجب اَمْرِیست اِیں
خواجہ دو شد ماہ روشن چیسْتْ اِیں
راسْت کَر دی چشم و شُد رَفع حجاب
یک نُمایَد ماہِ تاباں یک جواب
راسْت کُن چشمِ خود از بہرِ خدائے
ہَفت بِیں کم باش اے ہر زہ درائے
اے بَرادر دست در احمد بزن
بر کجیِ نفسِ بد دیگر متن
رو تَشَبُّثْ کُن بَذَیْلِ مُصطَفیٰ
اَحْوَلی بِگُذار سوگندِ خدا
پَندہا دادَیم و حاصل شُد فَراغ
مَا عَلَیْنَا یَا اَخِیْ اِلَّا الْبَلَاغْ
در دو عالَم نیست مثلِ آں شاہ را
در فَضِیلَتہا و در قربِ خدا
مَا سِوَی اللّٰہ نیست مِثلَش اَزْ یکے
برتراَست اَزْوَے خدا اے مُہْتَدے
اَنبیائے سابِقِیں اَے مُحتشم!
شَمعہا بُودَنْدْ در لَیل و ظلم
درمیانِ ظُلمت و ظلم و غُلو
مُسْتَنِیر از نورِ ہریَک قومِ اُو
آفتابِ خاتَمِیَّت شُد بلند
مِہر آمَد شَمعہَا خامُش شُدَنْدْ
نورِ حق اَز شَرقِ بِیمِثلی بِتافْت
عالَمی اَز تابِشِ اُو کام یافْت
دَفْعۃً برخاسْت اندر مَدحِ اُو
از زبانْہا شُور لَا مِثْلَ لَــہٗ
لَیک شَپر نا پَذِیرَفْت از عِناد
در جہاں اِیں بے بَصَر یا رَبّ مَباد
چشمْہا بُودَند اِیں ربّانیاں
مَزْرَعِ دل بہرہ یاب اَزْ فیضِ شاں
اَبر آمَد کِشتْہَا سیراب کَرد
نَخْلہائے خشک را شاداب کرد
حق فِرِسْتاد ایں سَحابِ باصَفا
کے یُطَہِّرنَا وَ یذہبْ رِجْسنا
بارشِ اُو رحمتِ ربُّ الْعُلیٰ
شُورِ رَعْدَشْ رَحمۃ مُہداۃ انا
رَحمتَش عام اَسْت بہرِ ہمگُناں
لیک فَضلَش خاص بہرِ مُومناں
چوں نئی بے مِثلیش را مُعترِف
کَے شَوی از بحرِ فیضَش مُغترِف
نیست فضلَش بہرِ قومِ بے ادب
یَخْطَفُ اَبصَارَہُمْ بَرقُ الْغَضَب
چوں ببینند آں سَحاب اِیناں زِ دُور
عَارِضٌ مُّمْطِر بِگُویَند از غُرور
بَلْ ہُوَ مَااسْتَعْجِلْواخِزْیٌ عَظِیْم
اُرْسِلَتْ رِیْحٌ بِتَعْذِیبٍ اَلِیْم
فیض شُد با غَیظ گرمِ اِختِلاط
حَبَّذا اَبرے عَجب خوش اِرتِباط
خِرمنے کش سُوخْت برقِ غیظِ اُو
گُفت قرآں ’’اَلسَّقَر‘‘ مَثْویٰ لَہٗ
مَزرعے کش آب داد آں بحرِ جُود
حق بَتَنزِیل مُبیں وَصْفَش نَمود
قُلْ کَزَرْعٍ اَخْرَجَ الشَّطْأَ اِلٰی
آزَرَ فَاسْتَغْلَظَ ثُمَّ اسْتَویٰ
یُعْجِبُ الزُّرَّاع کَالْمَآئِ المَعِیْن
کے یَغِیْظُ الْکَافِرِیْنَ الظَّالِمِیْن
ابرِ نَیسان سْتْ ایں ابرِ کرم
دُرِّ رَخشاں آفریں در قَعرِ یَم
قطرۂ کَز وَے چَکِید اندر صَدَف
گوہرِ رَخْشِندہ شُد با صَد شَرف
بحرِ زاخِر شَرعِ پاکِ مصطفیٰ
داں صَدَف عرشِ خلافت اے فَتا
قَطرہا آں چار بَزم آرائے اُو
زانکِہ اُو کل بُودْ و شاں اَجزائے اُو
بَرْگْہائے آں گلِ زیبا بدند
رنگ و بوئے احمدی می داشْتَنْدْ
قصد کارے کرد آں شاہِ جواد
ہر یَکے اِنّی لہٗ گویاں ستاد
جُنبِشِ اَبرو نہ تَکلیفِ کلام
خود بَوَد ایں کار آخر والسّلام
آں عَتیقُ اللّٰہ امامُ الْمُتَّقِیں
بود قلب خاشع سلطانِ دیں
واں عمر حق گو زبانِ آنجناب
یَنْطِقُ الْحَقُّ عَلَیْہِ وَ الصَّوَاب
بود عثماں شَرمگِیں چشمِ نبی
تیغ زن دستِ جوادِ او علی
نیست گر دستِ نبی شیرِ خدا
چوں یَدُاللّٰہ نام آمَد مَر اُو را
دستِ احمد عَین دستِ ذُوالجلال
آمَد اندر بَیعت و اندر قِتال
سَنگریزہ می زَنَد دستِ جناب
مَا رَمَیْتَ اِذْ رَمَیْت آیَد خطاب
وصفِ اہلِ بیعت آمَد اے رشید
فَوْقَ اَیْدِیْہِمْ یَدُ اللّٰہِ الْمَجِیْد
شرحِ ایں معنی بِروں از آگَہی سْتْ
پا نِہادَن اندریں رہ بیرَہی سْتْ
تا اَبد گر شرحِ ایں مُعْضِل کُنَم
جُز تَحَیُّر ہیچ نَبَوَد حاصِلَم
رَبـَّـنَا سُبْحَانَکَ لَیْسَ لَنَا
عِلْمُ شَئٍ غَیْرَ مَا عَلَّمْتَنَا
گُفتہ گفتہ چوں سخن ایں جا رَسید
خامۂ گوہر فَشاں داماں بَچِید
مُلْہِمِ غَیبی سُرُوش راز داں
دامَنم بِگِرفْت کای آتش زباں
درخورِ فَہمَتْ نَباشَد ایں سخن
بس کُن و بیہودہ وَش خامی مَکُن
اَصفیا ہم اندریں جا خامُشَنْدْ
از می کلت لِسَانہ بِیہُشَنْدْ
رازہا بر قلبِ شاں مَستور نیست
لَیک اِفشا کَردَنَش دَستور نیست
ہر کُجا گَنجے وَدِیْعت داشْتَنْدْ
قُفل بر در بہرِ حِفظَش بَستہ اَنْد
در دلِ شاں گنجِ اَسرار اے اَخو
بر لبِ شاں قفلِ امرِ اَنْصِتُوْا
روزِ آخر گَشت و باقی ایں کلام
ختم کُن اِنِّیْ لَہٗ طَرْفُ التَّمَام
نَغْز گُفت آں مَولَوی مُستَنَد
رازِ ما را روز کے گنجا بود
اَلْغرض شُد مثل آں عالی جناب
سایہ ساں مَعدوم پیشِ آفتاب
مُتَّفق بر وَے ہَمہ اِسلامیاں
سُنیاں بر بِدعتیاں مُستہاں
مُمْتَنِعْ بِالْغَیْر دانَد یک فریق
مُمْتَنِعْ بِالذَّات دیگر اے رفیق
وا دَریْغا کَردہ ایں قومِ عَنِید
خَرقِ اِجماعے بَدیں قولِ جَدید
اَللّٰہ اَللّٰہ اے جَہولانِ غَبی
تا بکے بے دینی و فِتنہ گری
مصطفیٰ و ایں چُنیں سُوء الادب
ایں قدر اَیْمنِ شدید از اَخذِ رب
سابعِ سَبعہ مگُوئید از عِناد
اِنْتَہُوْا خَیْرًا لّکُمْ یَوْم التَّنَاد
روزِ محشر چوں خطاب آیَد زِ عرش
اے نِطِّیقانِ فلک سُکّانِ فرش
ہیچ می بِینید در اَرض و سَما
مثل و شِبہ بندئہ ما مصطفیٰ
یک زباں گویَند نے نے اے کریم
کَس عَدِیْلَش نیست باللّٰہِ الْعَظِیْم
آنچناں کاندَر ازل زِ ارواحِ ما
از اَلَسْتے خاسْت بے پایاں بَلیٰ
لاَجَرم آنْرُوز زِیں قولِ وَخِیْم
توبہ ہا ظاہر کُنَنْدْ از تَرس و بِیم
مُعترِف آیَنْدْ بر جرم و خطا
مَعذرت آرَند پیشِ کِبریا
کایْخُدا از فضلِ اُو غافلِ بدیم
شمس پیشِ چشمِ ما جاہل بُدیم
رَبَّنَا اِنَّا ظَلَمْنَا رحم کُن
جاہلانہ گفتہ بُودیم ایں سخن
پردہا بر چشمِ ما اُفْتادَہ بُود
رحم کن بر جاہلاں رحم اے وَدُود
نفسِ ما اَنداخْت ما را در بَلا
وائے بر ما ؤ بَنادانیِ ما
عُذرہا در حشر باشَد نا پَذیر
قاریا ! بَرخواں اَلَمْ یَاْتِ النَّذِیر
سخت روزے باشَدآں روز اَلاماں
باخْتہ ہوش و حَواسِ قُدسیاں
واحدِ قہَّار باشَد در غضب
یَجْعَلُ الْوِلْدَانُ شِیْبَا فِی التَّعَب
زہرہا دَرباختہ اَفلاکِیاں
رنگ از چہرہ پَریدَہ خاکیاں
دو گروہ باشَند مَسعود و لَئِیم
کُلُّ فِرْقٍ کَانَ کَالطَّوْدِ الْعَظِیْم
رَبِّ سَلِّم اِلتِجائے اَنبیا
شورِ نفسی بر زبانِ اولیا
بر لب آمد نامِ آں رُوزِ سیاہ
مُوی بر تَن خاستم یا رب پناہ
اِعترافِ جُرم و توبہ اے اَرِیب
در چُنِیں روزِ سِیَہ نایَد عجیب
کِیں جَہولاں را ز طعن و دور باد(1)
ہم بَدُنیا کَیک در موزہ فَتاد
شاں بیک جائے زمانِ گِیر و دار
ہَمچو پائے سُوختہ نامَد قرار
تاجِ مِثلِیَّت گَہے بر سر نِہَند
گہ خطابِ خاتَمِیَّت می دِہند
گاہ بِالذَّات سْتْ آں ختم اے ہُمام
گاہ بِالعرض آمَد و تَخْیِیل خام
نَونیازانِ کتابِ اِضطِراب
ایں چنیں کردَند صدہا اِنقِلاب
اَندرِیں فن ہر کہ اُوستادی بَوَد
کے بَچَندیں قَلْبہا قانع شَوَدـ
می رَسَد از وے بہرِ فرضے نبی
شُقَّۂ مَعزولی از پیغمبری
گہ قَناعت کن گزشتہ از طمع
بر ہدایت حسبِ عَزَّ مَنْ قَنَعَ
اَز نبوت و زِ نُزولِ جبرئیل
قصدِ ما بودسْتْ اِرشادُ السَّبیل
معنیِ شمس اَست برگِ نَسْتَرن
موج عمّان شرح نَسرِین و سَمن
آہُوے چین ست مقصود از سَما
مَرحبا تاویلِ اَطہر مرحبا
اَلغرض سیماب وَش در اِضطِراب
صد تَپِیدَن کردَہ ایں قومِ عُجاب
چند در کوئے جبل بِشِتافتند
لیک راہِ مخلِصی کم یافتند
من فدائے علمِ آں یکتا شَوَم
حَبَّذا دانائے رازِ مُکتتم
حَبَّذا سِرّ و عِیاں دانائے من
حبّذا ربِ من و مو لا ئے من
کَرد اِیمائے بریں فِتنہ گری
قَرنْہا پیش از وُجودَش در نبی
احمدا بِنِگر کہ ِایناں چوں زَدَند
بہرِ تو اَمثال از کُفر نَژَنْد
اُوفْتادَند از ضلالت در چَہے
پے نبردَند از عَمیٰ سوئے رہے
تا بکے گوئی دِلا از اِین و آں
بر دُعا کُن اِختتامِ ایں بیاں
نالۂ کن بہرِ دفعِ ایں فساد
از تہ دل دُوْنَـہٗ خَرْطُ الْقَتَاد
اے خدا اے مہرباں مولائے من
اے انیسِ خَلْوَتِ شَبْہائے من
اے کریم و کار سازِ بے نیاز
دائم الاحساں شہِ بندہ نواز
اے بَیادَت نالۂ مُرغِ سحر
اے کہ ذِکرَتْ مرہمِ زخمِ جگر
اے کہ نامَت راحت جان و دِلَم
اے کہ فضلِ تو کفیلِ مُشکِلَم
ہر دو عالم بندئہ اِکرامِ تو
صد چوں جانِ من فدائے نامِ تو
ما خطا آریْم و تو بخشِش کُنی
نعرئہ ’’اِنِّیْ غَفُوْرٌ‘‘ می زَنی
اللّٰہ اللّٰہ زیں طرف جرم و خطا
اللّٰہ اللّٰہ زاں طرف رحم و عطا
زَہر ما خواہیم و تو شکر دِہی
خیر را دانیم شر از گُمرہی
تو فِرِسْتادی بَما روشن کتاب
می کنی با ما باحکامَت خطاب
از طفیلِ آں صِراطِ مستقیم
قُوَّتے اسلام را دِہ اے کریم
بہرِ اسلامے ہزاراں فِتنَہا
یک مَہ و صَد داغ فریاد اے خدا
اے خدا بہرِ جنابِ مصطفیٰ
چار یارِ پاک و آلِ باصَفا
بہرِ مردانِ رَہتْ اے بے نیاز
مَردُماں در خواب اِیشاں در نماز
بہرِ آبِ گریۂ تَردامناں
بہرِ شُورِ خندئہ طاعت کُناں
بہرِ اشکِ گرم دوراں از نِگار
بہر آہِ سرد مَہجوراں زِ یار
بہرِ جیبِ چاکِ عشقِ نامراد
بہرِ خونِ پاکِ مَردانِ جِہاد
پُر کن از مقصد تَہی دامانِ ما
از تو پَذرَفْتن زِ ما کردن دعا
ہیچ می آیَد ز دستِ عاجزاں
جز دُعائے نیم شب ای مُستَعاں
بلکہ کارِ تُسْتْ اِجابَت اے صَمَد
وِیں دُعا ہم مَحض تَوفِیقَتْ بَوَد
ما کہ بُودیْم و دعائے ما چہ بُود
فضلِ تو دل داد اے ربِّ وَدُود
ذرّئہ بر رُوئے خاک اُفتادَہ بُود
آفتابے آمد و روشن نمود
تکیہ بر رب کَرد عبدِ مُستَہاں
اُوسْتْ بس ما را مَلاذ و مُستَعاں
کیستْ مولائے بِہ از ربِ جلیل
حَسْبُنَا اللّٰہ رَبَّنَا نِعْمَ الْوَکِیْل
چوں بَدیں پایہ رَسانْدَم مَثْنَوِی
بِہ تَمامَش بر کلامِ مَولَوی
تا خِتَامُـہٗ مِسْکْ گُویَند اہلِ دیں
زانکِہ مُشک سْتْ آں کلامِ مستَبِیں
چوں فَتاد از رَوزَنِ دل آفتاب
ختم شُد وَاللّٰہُ اَعْلَمُ بِالصَّوَاب
________________________________
1 – ۔۔۔ : رضا اکیڈمی بمبئی والے نسخے میں یہ مصرعہ یوں ہے:
’’ کیں جہولاں را ز طعن( ) ‘‘
اورمذکورہ تینوں میں یوں : ’’کیں جہولاں را ز طعن و دور باد ‘‘ ۔علمیہ
رسول اکرم صلَّی اللّٰہ تعالٰی عَلَــیْہِ وَسَلَّم کا فرمانِ عالیشان ہے : بیشک اللّٰہ عَزَّوَجَلَّ نے میرے لیے دُنیا کو اٹھا کر اسطرح میرے سامنے کردیا کہ میں تمام دنیاکو اور اس میں قیامت تک جو کچھ بھی ہونے والا ہے ان سب کو اسطرح دیکھ رہا ہوں جس طرح میں اپنی ہتھیلی کو دیکھ رہا ہوں ۔ (حلیۃ الاولیاء،الحدیث:۷۹۷۹،ج۶،ص۱۰۷)